Atha navamo'dhyāyaḥ | Rājavidyārājaguhyayogaḥ

 

अथ नवमोऽध्यायः

atha navamo'dhyāyaḥ

राजविद्याराजगुह्ययोगः

rājavidyārājaguhyayogaḥ

 

श्रीभगवानुवाच।

इदं तु ते गुह्यतमं प्रवक्ष्याम्यनसूयवे।

ज्ञानं विज्ञानसहितं यज्ज्ञात्वा मोक्ष्यसेऽशुभात्॥९.१॥

śrībhagavānuvāca |

idaṃ tu te guhyatamaṃ pravakṣyāmyanasūyave |

jñānaṃ vijñānasahitaṃ yajjñātvā mokṣyase'śubhāt ||9.1||

 

राजविद्या राजगुह्यं पवित्रमिदमुत्तमम्।

प्रत्यक्षावगमं धर्म्यं सुसुखं कर्तुमव्ययम्॥९.२॥

rājavidyā rājaguhyaṃ pavitramidamuttamam |

pratyakṣāvagamaṃ dharmyaṃ susukhaṃ kartumavyayam ||9.2||

 

अश्रद्दधानाः पुरुषा धर्मस्यास्य परंतप।

अप्राप्य मां निवर्तन्ते मृत्युसंसारवर्त्मनि॥९.३॥

aśraddadhānāḥ puruṣā dharmasyāsya paraṃtapa |

aprāpya māṃ nivartante mṛtyusaṃsāravartmani ||9.3||

 

मया ततमिदं सर्वं जगदव्यक्तमूर्तिना।

मत्स्थानि सर्वभूतानि न चाहं तेष्ववस्थितः॥९.४॥

mayā tatamidaṃ sarvaṃ jagadavyaktamūrtinā |

matsthāni sarvabhūtāni na cāhaṃ teṣvavasthitaḥ ||9.4||

 

न च मत्स्थानि भूतानि पश्य मे योगमैश्वरम्।

भूतभृन्न च भूतस्थो ममात्मा भूतभावनः॥९.५॥

na ca matsthāni bhūtāni paśya me yogamaiśvaram |

bhūtabhṛnna ca bhūtastho mamātmā bhūtabhāvanaḥ ||9.5||

 

यथाकाशस्थितो नित्यं वायुः सर्वत्रगो महान्।

तथा सर्वाणि भूतानि मत्स्थानीत्युपधारय॥९.६॥

yathākāśasthito nityaṃ vāyuḥ sarvatrago mahān |

tathā sarvāṇi bhūtāni matsthānītyupadhāraya ||9.6||

 

सर्वभूतानि कौन्तेय प्रकृतिं यान्ति मामिकाम्।

कल्पक्षये पुनस्तानि कल्पादौ विसृजाम्यहम्॥९.७॥

sarvabhūtāni kaunteya prakṛtiṃ yānti māmikām |

kalpakṣaye punastāni kalpādau visṛjāmyaham ||9.7||

 

प्रकृतिं स्वामवष्टभ्य विसृजामि पुनः पुनः।

भूतग्राममिमं कृत्स्नमवशं प्रकृतेर्वशात्॥९.८॥

prakṛtiṃ svāmavaṣṭabhya visṛjāmi punaḥ punaḥ |

bhūtagrāmamimaṃ kṛtsnamavaśaṃ prakṛtervaśāt ||9.8||

 

न च मां तानि कर्माणि निबध्नन्ति धनंजय।

उदासीनवदासीनमसक्तं तेषु कर्मसु॥९.९॥

na ca māṃ tāni karmāṇi nibadhnanti dhanaṃjaya |

udāsīnavadāsīnamasaktaṃ teṣu karmasu ||9.9||

 

मयाध्यक्षेण प्रकृतिः सूयते सचराचरम्।

हेतुनानेन कौन्तेय जगद्विपरिवर्तते॥९.१०॥

mayādhyakṣeṇa prakṛtiḥ sūyate sacarācaram |

hetunānena kaunteya jagadviparivartate ||9.10||

 

अवजानन्ति मां मूढा मानुषीं तनुमाश्रितम्।

परं भावमजानन्तो मम भूतमहेश्वरम्॥९.११॥

avajānanti māṃ mūḍhā mānuṣīṃ tanumāśritam |

paraṃ bhāvamajānanto mama bhūtamaheśvaram ||9.11||

 

मोघाशा मोघकर्माणो मोघज्ञाना विचेतसः।

राक्षसीमासुरीं चैव प्रकृतिं मोहिनीं श्रिताः॥९.१२॥

moghāśā moghakarmāṇo moghajñānā vicetasaḥ |

rākṣasīmāsurīṃ caiva prakṛtiṃ mohinīṃ śritāḥ ||9.12||

 

महात्मानस्तु मां पार्थ दैवीं प्रकृतिमाश्रिताः।

भजन्त्यनन्यमनसो ज्ञात्वा भूतादिमव्ययम्॥९.१३॥

mahātmānastu māṃ pārtha daivīṃ prakṛtimāśritāḥ |

bhajantyananyamanaso jñātvā bhūtādimavyayam ||9.13||

 

सततं कीर्तयन्तो मां यतन्तश्च दृढव्रताः।

नमस्यन्तश्च मां भक्त्या नित्ययुक्ता उपासते॥९.१४॥

satataṃ kīrtayanto māṃ yatantaśca dṛḍhavratāḥ |

namasyantaśca māṃ bhaktyā nityayuktā upāsate ||9.14||

 

ज्ञानयज्ञेन चाप्यन्ये यजन्तो मामुपासते।

एकत्वेन पृथक्त्वेन बहुधा विश्वतोमुखम्॥९.१५॥

jñānayajñena cāpyanye yajanto māmupāsate |

ekatvena pṛthaktvena bahudhā viśvatomukham ||9.15||

 

अहं क्रतुरहं यज्ञः स्वधाहमहमौषधम्।

मन्त्रोऽहमहमेवाज्यमहमग्निरहं हुतम्॥९.१६॥

ahaṃ kraturahaṃ yajñaḥ svadhāhamahamauṣadham |

mantro'hamahamevājyamahamagnirahaṃ hutam ||9.16||

 

पिताहमस्य जगतो माता धाता पितामहः।

वेद्यं पवित्रम् ॐकार ऋक्साम यजुरेव च॥९.१७॥

pitāhamasya jagato mātā dhātā pitāmahaḥ |

vedyaṃ pavitram oṃkāra ṛksāma yajureva ca ||9.17||

 

गतिर्भर्ता प्रभुः साक्षी निवासः शरणं सुहृत्।

प्रभवः प्रलयः स्थानं निधानं बीजम् अव्ययम्॥९.१८॥

gatirbhartā prabhuḥ sākṣī nivāsaḥ śaraṇaṃ suhṛt |

prabhavaḥ pralayaḥ sthānaṃ nidhānaṃ bījam avyayam ||9.18||

 

तपाम्यहमहं वर्षं निगृह्णाम्युत्सृजामि च।

अमृतं चैव मृत्युश्च सदसच्चाहमर्जुन॥९.१९॥

tapāmyahamahaṃ varṣaṃ nigṛhṇāmyutsṛjāmi ca |

amṛtaṃ caiva mṛtyuśca sadasaccāhamarjuna ||9.19||

 

त्रैविद्या मां सोमपाः पूतपापा यज्ञैरिष्ट्वा स्वर्गतिं प्रार्थयन्ते।

ते पुण्यमासाद्य सुरेन्द्रलोकमश्नन्ति दिव्यान्दिवि देवभोगान्॥९.२०॥

traividyā māṃ somapāḥ pūtapāpā yajñairiṣṭvā svargatiṃ prārthayante |

te puṇyamāsādya surendralokamaśnanti divyāndivi devabhogān ||9.20||

 

ते तं भुक्त्वा स्वर्गलोकं विशालं क्षीणे पुण्ये मर्त्यलोकं विशन्ति।

एवं त्रयीधर्ममनुप्रपन्ना गतागतं कामकामा लभन्ते॥९.२१॥

te taṃ bhuktvā svargalokaṃ viśālaṃ kṣīṇe puṇye martyalokaṃ viśanti |

evaṃ trayīdharmamanuprapannā gatāgataṃ kāmakāmā labhante ||9.21||

 

अनन्याश्चिन्तयन्तो मां ये जनाः पर्युपासते।

तेषां नित्याभियुक्तानां योगक्षेमं वहाम्यहम्॥९.२२॥

ananyāścintayanto māṃ ye janāḥ paryupāsate |

teṣāṃ nityābhiyuktānāṃ yogakṣemaṃ vahāmyaham ||9.22||

 

येऽप्यन्यदेवताभक्ता यजन्ते श्रद्धयान्विताः।

तेऽपि मामेव कौन्तेय यजन्त्यविधिपूर्वकम्॥९.२३॥

ye'pyanyadevatābhaktā yajante śraddhayānvitāḥ |

te'pi māmeva kaunteya yajantyavidhipūrvakam ||9.23||

 

अहं हि सर्वयज्ञानां भोक्ता च प्रभुरेव च।

न तु मामभिजानन्ति तत्त्वेनातश्च्यवन्ति ते॥९.२४॥

ahaṃ hi sarvayajñānāṃ bhoktā ca prabhureva ca |

na tu māmabhijānanti tattvenātaścyavanti te ||9.24||

 

यान्ति देवव्रता देवान्पितॄन्यान्ति पितृव्रताः।

भूतानि यान्ति भूतेज्या यान्ति मद्याजिनोऽपि माम्॥९.२५॥

yānti devavratā devānpitṝnyānti pitṛvratāḥ |

bhūtāni yānti bhūtejyā yānti madyājino'pi mām ||9.25||

 

पत्रं पुष्पं फलं तोयं यो मे भक्त्या प्रयच्छति।

तदहं भक्त्युपहृतमश्नामि प्रयतात्मनः॥९.२६॥

patraṃ puṣpaṃ phalaṃ toyaṃ yo me bhaktyā prayacchati |

tadahaṃ bhaktyupahṛtamaśnāmi prayatātmanaḥ ||9.26||

 

यत्करोषि यदश्नासि यज्जुहोषि ददासि यत्।

यत्तपस्यसि कौन्तेय तत्कुरुष्व मदर्पणम्॥९.२७॥

yatkaroṣi yadaśnāsi yajjuhoṣi dadāsi yat |

yattapasyasi kaunteya tatkuruṣva madarpaṇam ||9.27||

 

शुभाशुभफलैरेवं मोक्ष्यसे कर्मबन्धनैः।

संन्यासयोगयुक्तात्मा विमुक्तो मामुपैष्यसि॥९.२८॥

śubhāśubhaphalairevaṃ mokṣyase karmabandhanaiḥ |

saṃnyāsayogayuktātmā vimukto māmupaiṣyasi ||9.28||

 

समोऽहं सर्वभूतेषु न मे द्वेष्योऽस्ति न प्रियः।

ये भजन्ति तु मां भक्त्या मयि ते तेषु चाप्यहम्॥९.२९॥

samo'haṃ sarvabhūteṣu na me dveṣyo'sti na priyaḥ |

ye bhajanti tu māṃ bhaktyā mayi te teṣu cāpyaham ||9.29||

 

अपि चेत्सुदुराचारो भजते मामनन्यभाक्।

साधुरेव स मन्तव्यः सम्यग्व्यवसितो हि सः॥९.३०॥

api cetsudurācāro bhajate māmananyabhāk |

sādhureva sa mantavyaḥ samyagvyavasito hi saḥ ||9.30||

 

क्षिप्रं भवति धर्मात्मा शश्वच्छान्तिं निगच्छति।

कौन्तेय प्रतिजानीहि न मे भक्तः प्रणश्यति॥९.३१॥

kṣipraṃ bhavati dharmātmā śaśvacchāntiṃ nigacchati |

kaunteya pratijānīhi na me bhaktaḥ praṇaśyati ||9.31||

 

मां हि पार्थ व्यपाश्रित्य येऽपि स्युः पापयोनयः।

स्त्रियो वैश्यास्तथा शूद्रास्तेऽपि यान्ति परां गतिम्॥९.३२॥

māṃ hi pārtha vyapāśritya ye'pi syuḥ pāpayonayaḥ |

striyo vaiśyāstathā śūdrāste'pi yānti parāṃ gatim ||9.32||

 

किं पुनर्ब्राह्मणाः पुण्या भक्ता राजर्षयस्तथा।

अनित्यमसुखं लोकमिमं प्राप्य भजस्व माम्॥९.३३॥

kiṃ punarbrāhmaṇāḥ puṇyā bhaktā rājarṣayastathā |

anityamasukhaṃ lokamimaṃ prāpya bhajasva mām ||9.33||

 

मन्मना भव मद्भक्तो मद्याजी मां नमस्कुरु।

मामेवैष्यसि युक्त्वैवमात्मानं मत्परायणः॥९.३४॥

manmanā bhava madbhakto madyājī māṃ namaskuru |

māmevaiṣyasi yuktvaivamātmānaṃ matparāyaṇaḥ ||9.34||

 

ॐ तत्सत्।

इति श्रीमद्भगवद्गीतासूपनिषत्सु ब्रह्मविद्यायां योगशास्त्रे श्रीकृष्णार्जुनसंवादे राजविद्याराजगुह्ययोगो नाम नवमोऽध्यायः॥९॥

oṃ tatsat |

iti śrīmadbhagavadgītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṃ yogaśāstre śrīkṛṣṇārjunasaṃvāde rājavidyārājaguhyayogo nāma navamo'dhyāyaḥ ||9||

---

❁ Edited by Mingze（明泽，Brahmānanda）